Chuyện cũ làng quê – P24: Chỉ vì trùng tên

-    Hôm nay chú không kể chuyện cổ tích mà kể câu chuyện gần đây, cũng chỉ trên chục năm thôi. Lúc đó mấy đứa bay còn nhỏ, chưa biết chi. Chuyện có thật. Chẳng chuyện đâu lạ, mà là chuyện anh rể tao.

Chuyện rằng:

Vào giữa năm tân tị (1931), sau khi Xô Viết Nghệ Tĩnh thất bại, bọn Pháp và bè lũ tay sai điên cuồng bắt bớ lung tung, có anh ngốc nghếch, chẳng biết chính trị là gì, chúng cho là khéo đóng kịch, bị đem về Vinh tra tấn rồi đem vào tận ngục KomTum. Cuối cùng chúng biết đó là con người khù khờ thật sự, mới trả về quê. Về nhà được bà con tặng ba chữ: "Tù chính trị”, nghe cũng oai oai.

Năm ấy ở làng Kẻ Mơ làng My Sơn có ông Nguyễn Dương, là dượng của các cháu đó, vào loại khá giả, có nuôi một vị gia sư là Trần Hạp để cho các con học chữ Quốc Ngữ và chữ Hán. Ông Dương là người hiền lành, chất phác, không làm chi cho Pháp mà cũng chẳng hoạt động gì cho ta.

Rồi một hôm, ông Dương không đi làm đồng, mà ngồi nhà vót tre đan rổ, rá dùng, để bà con khỏi bỏ tiền ra mua. Ở gian ngoài thầy đồ Hạp đang ngồi giữa đám trẻ con lau nhau. Xa xa từ ngoài cổng ai đi qua cũng nghe tao tác tiếng học bài, đang ê, a a… cá, oa …uếch … uých. Có đứa đang đọc sách Minh đạo gia Huấn, sách Luận ngữ, Mạnh Tử, Trung Dung, Đại học, .v.v…có đứa đang cúi đầu mài mực mài son. Đứa nào, đứa ấy lo mà học, nhìn cây roi của thầy mà khiếp vía.

Giữa lúc ấy, ngoài đầu đường có tiếng nhốn nháo.Người trong nhóm nghểnh mặt lên trên bờ rào trông ra, rồi giật thót mình ngơ ngác.Từ ngoài đường cái, chỗ gần cầu Trộ đương lúc cúc đi vào một nhóm người. Trong đó nổi bật là tay đội mũ trắng toát, quần áo vàng khè, người ta bảo đó là Quản Điền, một tên tay sai khét tiếng, một trong bốn tên chống cộng sản khét tiếng ở Nghệ An, mà người ta xếp theo thứ tự: "Nhất Giản, Nhì Phiêu, tam Điền, tứ Thế”.

Gần đến bờ ao, trông rõ mặt một lão người Pháp, mũi ló, mắt xanh, quần áo màu vàng.Người ta bảo rằng đó không phải lão Tây Giám binh, mà lão Tây mật thám.Tiếp thao ba người này là ba người lính khố xanh. Đi cuối cùng là mấy tay làm chi đó của làng My Sơn.

Nghe tiếng học sinh ê – a, lão Điền rỉ tai thằng Tây: "C’est une e1cole famille de Nguyen Duong” nghĩa là: Đây là trường gia đình Nguyễn Dương.

Đám người trong xóm luống cuống sững sờ, chưa biết đầu cua tai nghe thế nào. Cho đến lúc, chẳng biết ai ở trong rào hét lên: "Tây lính về sục sạo…bà con ơi!”

Bấy giờ, mấy người mới sực tỉnh.Sợ quá, nhiều người ùa té chạy. Trong lúc bọn Tây đã ụp vào nhà ông Dương, đám học trò thầy Hạp vẫn học gào từng chữ, bỗng nghe tiếng giầy đi lộp cộp ở giữa sân và tiếng xì xào của lão Tây, bọn học trò tự nhiên im bặt. Nhưng các cu cậu vẫn hãi cái roi mây của thầy giáo Hạp, chẳng ai giám ngóc đầu ra.

Thầy Hạp đứng phắt dậy, liếc thoáng ra sân, rồi ngồi xuống., coi như không có chuyện gì xảy ra. Biết là bọn Tây, lính đi lục sục những người cách mạng, thầy Hạp ra hiệu cho em Trương, một học trò ngoan nhất, học giỏi nhất, bỏ ra cửa sau.Thầy chỉ ra hiệu thôi mà Trương biết đi đâu, làm việc gì, vì thầy đã bàn kĩ với trưng trước. Thầy vẫn cầm roi như lúc nãy, gõ đẹt vào phản, dõng dạc:

-   Em nào, em nấy, cứ ngồi yên mà học đi!

T

TT

Ông Nguyễn Dương thấy Tây, lính vào nhà mình, rất lấy làm lo. Ông thường chỉ mặc quần đùi, thậm chí đi ăn giỗ, ăn cỗ cũng quần dài vắt vai, khi sắp vào nhà người ta mới mặc quần dài, vì tính ông tiết kiệm, sợ mặc vào bẩn, chóng rách. Thế mà hôm nay, thấy Tây lính đến, ông lấy bộ áo quần diện nhất mặc đàng hoàng, trông ra dáng hơn thầy Hạp nhiều.Có ngờ đâu bộ quần áo này lại phản chủ, làm hại ông, giết ông.

Lão Tây mật thám bước vào nhà, tay Quảng Điền bước theo sau, không rời nhau nửa bước. Lão Tây nó nói tiếng Việt:

-   Ông đồ ngồi dạy học à ?

-   Vậng ạ! Thầy Hạp đứng dậy thưa một tiếng cộc lốc.

-   Phải chắp hai tay lại mà thưa: Bẩm quan lớn ạ! Thầy Hạp chắp hai tay chào.

Quan điền nhìn vào nhà trong thấy có người ăn mặc diện hơn người đang dạy học. Tự nhiên lão nói khẽ với thằng Tây:

-   Nghe dọng nói của thầy đồ này không ra dáng thầy học. Theo tôi nghĩ, có thể thầy đồ và ông chủ đã đổi chỗ cho nhau ?kìa, quan lớn xem, có người đứng thập thò trong nhà kia mới là tên Dương mà chúng ta đang cần tìm. Để tôi hỏi thử ông này xem: "Ông chủ nhà này đi đâu hả thầy đồ?”

-   Dạ bẩm ông ta đang ngồi đan rổ rá ở nhà trong.

-   Gọi ông ta gặp quan lớn ngay!

Thầy Hạp vào nhà trong mời ông Dương ra.

Quản Điền nói với lão Tây: - Tục ngữ Việt Nam có câu: "Ra đồng thì hỏi người nhà, về nhà thì hỏi con nít”. Bây giờ ta đang ở nhà, cứ hỏi bọn con nít chắc biết.

-   Ông Quản nói đúng. Vừa nói xong lão Tây mời em thứ nhất ra hỏi:

-   Ông nào là Nguyễn Dương?

-   Ông này là Nguyễn Dương. Em chỉ vào nhà trong trả lời.

-   Ông nào là ông Dương? Lão Tây hỏi em thứ hai.

-   Bẩm quan lớn! ông Dương đang ngồi làm chi ở nhà trong.

Cứ thế đến em thứ ba, thứ tư, thứ năm cho đến hết cả lớp, em nào cũng chỉ ông Dương ở nhà trong.Bọn trẻ biết đâu rằng có một ông Dương nào đó mà lão Tây cần bắt.

Được thể, Quản Điền lên nước, vỗ vào đùi mình một cái rõ to:

-   Bẩm quan lớn! tôi có nói sai đâu. Chúng nó đổi vị trí cho nhau rồi. Chính người mặc diện, đứng thập thò trong nhà mới là thầy đồ Nguyễn Dương, một tay cộng sản cỡ lớn , mà ta cần bắt. Còn ông thầy đồ này chính là chủ nhà, nó là thầy đồ giả.

Thế là lão Tây ra lệnh cho ba người lính bắt ông Nguyễn Dương ra đình để tra hỏi.Chúng đem treo ông lên treo ở đình.Sau mất tiếng đồng hồ nắng chang chang, khát nước khô cả cổ, xin hớp nước chúng không cho, thậm chí xin hớp nước giải cũng không được. Thế rồi do khát nước mà ông Nguyễn Dương qua đời.

Giết một người dân vô tội, sau khi biết giết nhầm rồi, chúng rút lui, chẳng có ý kiến chi. Chúng cho rằng: Thà giết nhầm còn hơn bỏ sót. Chúng lặng lẽ cụp đuôi chuyển sang vùng khác, tiếp tục soát.

T

TT

Em Trưng chạy một mạch sang làng bên cạnh. Em chạy thẳng ngôi nhà thầy Nguyễn Dương dạy học.